Wat is uitzonderlijke hoogbegaafdheid?

De theorie over hoogbegaafdheid in Nederland is duidelijk: iemand is uitzonderlijk hoogbegaafd als hij/zij een IQ heeft van 145+. In Engelstalige landen zijn er meer gradaties in hoogbegaafdheid en begint uitzonderlijk hoogbegaafd bij een IQ van 160+. Op deze website houd ik de Nederlandse indeling aan, om verwarring te voorkomen. Een andere term voor uitzonderlijk hoogbegaafd is hyperhoogbegaafd. Deze term is geïntroduceerd door Tessa Kieboom. 

Er zijn weinig mensen met een IQ van 145+, slechts 0,1% van de mensen valt in deze categorie. In onderstaande grafiek is de verdeling van IQ score te zien.

0,1% van de bevolking betekent 1 op de 1000 mensen. Op een gemiddelde basisschool kan je, met wat geluk, hooguit één uitzonderlijk begaafd kind vinden, als er al eentje is. Op een middelbare school zal er één rondlopen, of misschien wel twee. Zoals je ziet, is de kans maar klein dat je iemand tegenkomt die uitzonderlijk hoogbegaafd is. 

Dat maakt het voor uitzonderlijk hoogbegaafden ook erg lastig om gelijkgestemden te vinden. In een middelgrote stad wonen gemiddeld 40 tot 100 uitzonderlijk hoogbegaafden. Dat is niet zoveel. Gelukkig is het via social media steeds makkelijker om in contact te komen met elkaar. 

Asynchroniteit

De term asynchroniteit of asynchrone ontwikkeling duikt vaak op als het gaat over uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen. Hiermee wordt bedoeld dat kinderen zich niet op alle vlakken even snel ontwikkelen. Zo kan een achtjarige cognitief functioneren als een kind van veertien, sociaal op het niveau van een twaalfjarige en emotioneel nog leeftijdsadequaat zijn. Als mensen dit niet goed in de gaten hebben, wordt een kind wellicht cognitief ondervraagd, maar emotioneel overvraagd. Het is een lastige balans die vaak veel aanpassing vraagt. 
Hoe ouder een kind is, hoe groter de asynchroniteit kan zijn. Ergens in zijn twintiger jaren wordt het weer wat meer rechtgetrokken. Lees daarover meer op deze pagina. 

Intensiteit

Mensen die uitzonderlijk hoogbegaafd zijn, beleven de wereld erg intens. Ze kunnen genieten van mooie dingen, die hen raken in hun hart en waar het hart dan van overstroomt. Ze voelen onrechtvaardigheid extra sterk en willen graag opkomen voor hetgeen wat in zijn recht staat. Verdriet, bijvoorbeeld om verlies, wordt erg diep gevoeld en kan lang blijven hangen. 
In een gezin waar meerdere mensen uitzonderlijk hoogbegaafd zijn, wordt alles door meerdere mensen intens beleefd. Dat kan best wel eens botsen met elkaar. 

Prikkelgevoeligheid

Uitzonderlijk begaafde mensen zijn vaak erg prikkelgevoelig. De één is meer gevoelig voor geluiden, de ander voor visuele prikkels, of voor meerdere soorten prikkels. We gaan meestal uit van de vijf zintuigen waar men gevoelig voor kan zijn, maar in de sensorische integratie worden acht zintuigen beschreven. Lees daarover meer op deze pagina.