Omgaan met spanningen

"Het is bijna Sinterklaas! Leuk is dat hè, met al die cadeautjes en Sint en Piet die op school komen?"

Het Sinterklaasfeest is een mooi voorbeeld van een situatie die voor veel mensen en kinderen erg leuk is, maar die bij (uitzonderlijk) begaafde kinderen erg veel spanning en stress op kan roepen. Dat lijkt voor een buitenstaander misschien gek, maar eigenlijk is het heel logisch. Want waarom komt er een vreemde man door je schoorsteen je huis binnen? Hoe komt het dat hij je naam kent? Wanneer komt hij? Wat gaat er gebeuren? Wat nou als ik een cadeautje krijg en ik het niet leuk vind? Waarom vieren we dit feest eigenlijk? Wat gebeurt er na 5 december? 

Op de pagina over (school)trauma staat beschreven hoe de window of tolerance, of het stressraam werkt. Als we het hebben over feestdagen, verjaardagen of andere spannende gebeurtenissen, dan is het stressraam ook van toepassing. 

Een (uitzonderlijk) begaafd kind wat goed in zijn vel zit, niet te maken heeft met een depressie of (school)trauma, zit midden in zijn stressraam. Als er dan een feestdag of verjaardag aan komt, brengt dat spanning met zich mee. Een kind voelt zenuwen in zijn buik, voelt zich ongerust over wat er gaat gebeuren, de spierspanning wordt hoger en het hoofd maakt overuren. Het kind komt dan aan de bovenkant buiten zijn stressraam. Als dat eventjes gebeurt, is dat niet erg, dat kent iedereen. Als het wat langer duurt dan eventjes, kan het lichamelijke klachten gaan geven. Zo was ik altijd ziek in Sinterklaastijd, want ik had te lang last van de spanningen. 

Het stellen van vragen is een manier om spanning te reguleren. Als een kind antwoorden weet en kan bedenken wat er gaat gebeuren, kan dat helpen om de spanning te verlagen. Voor jonge kinderen is dat vaak lastiger, omdat de meeste situaties abstract zijn, maar op latere leeftijd gaat dat steeds beter. Het is dus belangrijk om te luisteren en de vragen naar waarheid te beantwoorden, omdat je zo het stressniveau van je kind verlaagt. Andere manieren om te helpen zijn:

- Als je kind voor het eerst ergens naartoe moet en het spannend vindt, ga je een week van tevoren al een keer kijken. Waar hangt je kind zijn jas op, waar kan de fiets neergezet worden etc. 
- Spreek een duidelijke tijd en plaats af met je kind en houd je daaraan. Bijvoorbeeld: "de activiteit is om 16.00u afgelopen en ik sta dan op deze plek op jou te wachten." Zorg dat je er dan ook bent. 
- Vertel je kind welke cadeautjes het krijgt voor zijn verjaardag. Misschien vindt hij het fijn om ze alvast te zien, voordat je ze inpakt. Het is dan geen verrassing meer, maar dat is niet erg. Je kind gaat nog steeds blij zijn met wat het krijgt én het heeft er geen spanning meer over.
- Wees eerlijk, bijvoorbeeld over Sinterklaas. Alle vragen die ik in de eerste alinea opsomde, kunnen worden opgelost door te vertellen dat Sinterklaas niet bestaat. Je kunt een andere draai aan het feest geven (bijvoorbeeld over de geschiedenis van Sint Nicolaas vertellen, de herkomst van het feest benoemen). 
- Zeg niet te snel tegen je kind dat hij je hand los moet laten en iets zelf moet gaan doen, maar blijf bij hem totdat je voelt dat het niet meer nodig is. Vanuit jouw veiligheid zal een kind steeds wat verder weg gaan om te ontdekken. Spreek dat van tevoren ook af met je kind. 

Het is handig als je kind spanning bij zichzelf kan herkennen. Misschien kan je samen eens praten over hoe spanning voelt, waar je kind het voelt in zijn lichaam en wat er dan van binnen gebeurt. Het kan waardevol zijn om het hier samen over te hebben, zodat je kind het sneller bij zichzelf gaat herkennen. Als je kind normaal gesproken vaak sociaal wenselijk gedrag vertoont, gaat het snel aan zijn eigen gevoel voorbij. Dan loopt de spanning, bijna ongemerkt, op tot er een uitbarsting komt, op welke manier dan ook (ziek worden, huilen, boos worden, etc.). 

Eigenlijk komt het neer op: kijk naar wat jouw kind nodig heeft en niet zozeer naar hoe de maatschappij dingen doet. Volg je eigen pad, want als ouder heb je echt wel in de gaten wat het beste is voor je kind. Het is alleen een beetje spannend om iets anders te doen dan alle andere mensen om je heen.