Creatieve hoogbegaafdheid

Het woord 'creatief' wordt vaak gekoppeld aan het maken van tekeningen, kunst of knutselwerkjes. Als wordt gezegd dat iemand creatief hoogbegaafd is, denken mensen gelijk aan grote kunstenaars. Creatieve hoogbegaafdheid betekent echter heel iets anders. 

Mensen die creatief hoogbegaafd zijn, kijken op een andere manier naar de wereld. Deze mensen denken heel snel en maken heel snel associaties. Als ze een nieuw feitje horen, koppelen ze dat gelijk aan kennis die ze al hebben of aan een ervaring die ze al hebben opgedaan. Hierdoor vormen ze gelijk weer nieuwe ideeën waar ze mee aan de slag kunnen en willen gaan. Mensen die creatief hoogbegaafd zijn, hebben daardoor veel behoefte aan autonomie. Ze hebben geen behoefte aan een vaste werkstructuur die van hogerhand wordt opgelegd, omdat die vaak volgens een bepaald systeem werkt. Maar als je een brein hebt wat alle kanten op gaat, dan past jouw gedachtegang niet in het systeem. Daarom zijn veel creatief hoogbegaafden aan de slag gegaan als ZZP-er, of jobhoppen ze veel totdat ze een werkplek hebben waar ze die autonomie wel ervaren.

Mensen die creatief hoogbegaafd zijn, zijn beelddenkers. Ze zijn erg goed in visuele waarneming, ze zien details en krijgen veel mee van hun omgeving. Alles in hun brein is met elkaar verbonden of te verbinden door nieuwe informatie die ze verwerken. Het lastige is wel dat ze vaak moeite hebben met het onderscheid tussen hoofd- en bijzaken. Alles komt even hard binnen en alles lijkt van belang. Dat kan onhandig zijn bij het maken van een samenvatting, of het schrijven van een korte rapportage of kort artikel. 

Het schoolse leren is niet gericht op creatieve mensen. Zoals je in het plaatje hierboven kunt zien, worden stappen vaak één voor één aangeboden, of het wordt verwacht van een kind dat het een stappenplan kan maken. Het creatieve hoogbegaafde kind heeft echter het beeld al in zijn hoofd en gaat vanaf daar werken. In het voorbeeld van het plaatje: dit kind kan gaan uitzoeken hoe de staart het beste vastgemaakt kan worden, wanneer het handig is om de wielen eronder te zetten, hoe lang de vleugels moeten zijn etc. Hij denkt er zelf over na, het is een concept geworden. Het andere kindje leert een stappenplan te volgen, maar niet zelf na te denken. 

Dit verschil kan erg frustrerend werken. Als de juf zegt: "we gaan een vliegtuig maken", is het rechter kindje al gelijk aan het denken over de details, de hoek van de vleugels en staart, het poppetje in de cockpit etc. Als hij dan, net als zijn klasgenootjes, bij stap 1 ("maak deel a aan deel b vast") moet beginnen, dan is heel zijn plezier alweer weg. Hij zal gaan vragen waarom hij deze opdracht moet maken, of misschien wel weigeren. Daar vindt de leerkracht dan weer iets van en zo komt het kind in een discussie terecht wat het nooit kan winnen. De leerkracht is immers altijd leidend. Hoe frustrerend is dat!

Als je dit kind zelf een vliegtuig laat maken, dan komt het vanzelf bij "maak deel a vast aan deel b", maar dat is waarschijnlijk niet de eerste stap die hij maakt. De vraag is dan: is dat zo erg? Maakt het iets uit hoe een kind bij een eindproduct komt? Waarom (en voor wie!) moet het stappenplan gevolgd worden? Is dat voor het kind zelf of voor de leerkracht, zodat die overzicht heeft en kan afvinken wat een kind kan? 

Creatieve hoogbegaafden zijn de mensen die de wereld gaan veranderen. Zij hebben ideeën waar anderen niet op kunnen komen. Als ze anderen kunnen vinden die in hun ideeën geloven en die willen helpen, dan komen ze met de beste uitvindingen. Deze mensen hebben we nodig, op weg naar de toekomst van onze wereld.